Öz
Kaynakça
- 1. GLOBACAN worlwide in 2012. 2012: Estimated cancer incidence, mortality and prevalence http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_cancer.aspx (Access date:19.01.2017).
- 2. AmericanCancerSocietyhttp://www.cancer.org/cancer/breastcancer/detailedguide/breast-cancer-key-statistics (Access date:01.01.2018).
- 3. Ulusal Kanser Kontrol Planı 2013-2018. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. http://www.iccpportal.org/sites/default/files/plans/Ulusal_Kanser_Kontrol_Plani_2013_2018.pdf (Access date:06.01.2018).
- 4. Üskent N. Meme kanserinin doğal seyri, gelişimi, risk faktörleri, dünyadaki dağılımı ve epidemiyolojisi, olgular ışığında meme kanseri kitabı, 2003:8.
- 5. Topal U, Meme kanseri taraması. Ed:Engin K, Meme kanserleri, Bursa. Nobel Tıp Kitapevleri, 2005: 623-27.
- 6. Seçginli S.Breast cancer screening:what are the last changes? TAF Prev Med Bull 2011;10(2):193-200.
- 7. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı http://kanser.gov.tr/Dosya/tarama/meme.pdf(Access date:11.01.2015).
- 8. Smith RA, Cokkinides V, Brooks D, Saslow D, Brawley O.Cancer Screening in the United States, 2010: A review of current American Cancer Society guidelines and issues in cancer screening. CA Cancer J Clin2010;60:99-119.
- 9. Lechner L, Nooijer JD, Vries HD. Breast Self examination: longitudinal predictors of Intention and subsequent behaviour. European journal of cancer prevention. 2004; 13:1-8.
- 10. Champion VL. Breast self-examination: What now? Oncology Nursing Forum. 2003; 30(5): 723-24. 11. 2013-2018 Ulusal Kanser Kontrol Planı. kanser.gov.tr/Dosya/BilgiDokumanlari/raporlar/Ulusal_Kanser_Kontrol_Plani_2013_2018.pdf.
- 12. Canbulat N, Cingil D, Demirgöz M, Meşe M, Aksuoğlu A. Hemşirelerin meme kanseri ve tarama davranışlarına ilişkin sağlık inançları. KadınDoğum Dergisi 2006;5 (2):1060-83.
- 13. Aydın Avcı İ, Işıklı Z. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan ebe ve hemşirelerin kendi kendine meme muayenesi inaçları, Sağlık ve Toplum Dergisi 2006; 16:91-4.
- 14. Seçginli S, Nahcivan N. Breast Cancer Screening Belief Scale Among Turkish Women Cancer Nursing, 2004, 27 (4):287.
- 15. Champion,VL.Instrument development for health belief model constructs. Advance in Nursing Science, 1984; 6 (3): 73-85.
- 16. Gözüm S, Karayurt Ö, Aydın Avcı İ. Meme kanseri taramalarında champion sağlık inanç modeli ölçeğinin Türkçe uygulamalarına ilişkin sonuçlar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2004; 1(2):71-85.
- 17. Sim H L, Seah M, Tan S M. Breast cancer knowledge and screening practices: a survey of 1,000 Asian women Singapore MedJ 2009; 50 (2):132.
- 18. Akpınar Y.Y, Baykan Z, Naçar M, Gün İ. Çetinkaya F. Knowledge, attitude about breast cancer and practice of breast cancer screening among female healthcare professionals: a studyfromTurkey APJCP 12 2011; (11):3063-8.
- 19. Demirkıran F, Akdolun Baklaya N,Memis S, Türk G, Özvurmaz S, Tunçyürek P. How do nurses and teachers perform breast self-examination: are they reliable sources of information? BMC Public Health 2007; 7(96):1-8.
- 20. Bedük T, Şen S. Hemşirelerin kanserin erken tanısında kendi kendine yapılan meme muayenelerine ilişkin uygulamaları ve bu muayeneleri yapmama nedenleri. 3. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı1992; 448-55.
- 21. Kabalcıoğlu F, Kurçer MA, Şimşek Z, Karakoç Kaya Ö. Şanlıurfa il merkezinde görev yapan ebe ve hemşirelerin kendi kendine meme muayenesi yapma davranışları ve etkileyen faktörler. Hemşirelik Forumu 2005;1:31-6.
- 22. Karayurt Ö, Coşkun A, Cerit K. Hemşirelerin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesine ilişkin inançları ve uygulama durumu. Meme Sağlığı Dergisi 2008; 4(1):15-20.
- 23. Mahmoodi M, Montazeri A, Jarvandi S, Ebrahimi M, Haghighat S, Harirchi. I. Breast self examination: knowledge, attitudes and practices among female healthcare workers in Tahran, Iran, The Breast Journal 2002; 8:222-5.
- 24. Clarke D.E, Sandler S.E. Factors involved in nurses’ teaching breast self examiation. Cancer Nurs 1989; 12:41-6.
- 25. Chong P.N, Krishman M, Hong C.Y, Swah T.S. Knowledge andpractice of breast cancers creening among public health nurses in Singapore.Singapore Med J 2002; 43:509-16.
- 26. Lee E.H. Breast self examination performance among Korean nurses. Journal for Nurses in Staff Development 2003; 19:81-7.
- 27. Foxall M.J, Baron C.R, Houfek J. Ethnic differences in breast self examination practice and health beliefs. J Adv Nurs 1998; 27:419-28.
- 28. Nahcivan N, Seçginli S. Meme kanserinde erken tanıya yönelik tutum ve davranışlar: bir rehber olarak sağlık inanç modelinin kullanımı. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2003;7(1) s:33-8.
- 29. Çenesiz E, Atak N. Türkiye’de sağlık inanç modeli ile yapılmış araştırmaların değerlendirilmesi.TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007; 6(6):427-34.
- 30. Champion, VL. Instrument refinement for breast cancer screening behaviors. Nursing Researh. 1993; 42 (3): 139-43.
- 31. Altunkan H, Akın B, Ege E. 20-60 yaş arası kadınların kendi kendine meme muayenesi uygulama davranışları ve farkındalık düzeyleri. Meme Sağlığı Dergisi. 2008; 4(2):84-91.
- 32. Erbil N, Bölükbaş N.Breast cancer and breast self-examination according to a Turkish version of the Champion Health Belief Model Scale. Asian Pacific J Cancer Prev,2012;13(11),5823-5828.
Öz
Aim/Background: Breast cancer is the common type of
cancer all around the world. In this study, we aimed to evaluate female
healthcare professionals’ knowledge, attitudes, behaviours and beliefs about breast cancer and breast cancer screening methods. Methods: This study was conducted in a
training and research hospital. Female healthcare professionals were included
in the study. The data were collected by questionnaires filled out through face
to face interviews. SPSS for Win. Ver. 15.0 was used for the analysis. Results: The study included 525
participants, 52.4%(n=275) of them were midwives/nurses, 31.2%(n=164) were
doctors, and 16.4%(n=86) were other allied health personnel. The doctors were
found more knowledgeable than the others about signs and symptoms of breast
cancer (p=0.001). The sensitivity subscale scores according to Breast Cancer
Health Belief Model Scale were higher in the participants whose first-degree
relatives had a history of breast cancer (p=0.001). Conclusion: Early diagnosis of breast cancer can be possible by the
implementation of screening programs effectively. For this purpose, it is
necessary to encourage healthcare professionals to be sensitive to the subject
as well as increasing the awareness of breast cancer in the community.
Giriş ve Amaç: Meme kanseri tüm dünyada yaygın olarak
görülen bir kanser türüdür. Bu çalışmada kadın sağlık çalışanlarının meme
kanseri ve meme kanseri tarama metodlarıyla ilgili bilgi, tutum, davranış ve
sağlık inançlarını değerlendirmeyi hedefledik. Yöntem: Bu çalışma bir eğitim ve araştırma hastanesinde yürütülmüştür. Veriler yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak
doldurulan anket formları aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen
verilerin analizinde SPSS for Win. Ver. 15.0 (Statistical
PackageforSocialSciencesInc., Chicago, ILL., USA) paket programı kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmaya dahil edilen 525
sağlık çalışanının %52,4 (n=275)’ünü ebe/hemşire, %31,2 (n=164)’sini doktor ve
%16,4 (n=86)’ünü diğer yardımcı sağlık personeli oluşturmaktadır. Meme kanseri
belirtilerini bilme durumuna bakıldığında, doktorların diğerlerine göre meme
kanseri belirtilerini daha iyi bildikleri saptanmıştır, bu sonuç istatistiksel
olarak da anlamlıdır (χ²= 101,512; p=0,001). Birinci derece akrabalarında meme
kanseri öyküsü olanların, olmayanlara göre Meme Kanseri Sağlık İnanç Modeli
Ölçeği (MKSİMÖ) duyarlılık alt boyutundan aldıkları puan ortalaması daha yüksek
olarak bulunmuştur (p=0,001). Sonuç:
Meme kanserinde erken tanı, tarama programlarının etkin bir şekilde
yürütülmesiyle yakalanabilir. Bunun için de toplumda meme kanseri
farkındalığının artırılmasının yanında sağlık çalışanlarının konuya
hassasiyetle eğilmelerinin sağlanması gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Breast cancer screening breast cancer healthcare professionals Breast Cancer Health Belief Model Scale
Kaynakça
- 1. GLOBACAN worlwide in 2012. 2012: Estimated cancer incidence, mortality and prevalence http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_cancer.aspx (Access date:19.01.2017).
- 2. AmericanCancerSocietyhttp://www.cancer.org/cancer/breastcancer/detailedguide/breast-cancer-key-statistics (Access date:01.01.2018).
- 3. Ulusal Kanser Kontrol Planı 2013-2018. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. http://www.iccpportal.org/sites/default/files/plans/Ulusal_Kanser_Kontrol_Plani_2013_2018.pdf (Access date:06.01.2018).
- 4. Üskent N. Meme kanserinin doğal seyri, gelişimi, risk faktörleri, dünyadaki dağılımı ve epidemiyolojisi, olgular ışığında meme kanseri kitabı, 2003:8.
- 5. Topal U, Meme kanseri taraması. Ed:Engin K, Meme kanserleri, Bursa. Nobel Tıp Kitapevleri, 2005: 623-27.
- 6. Seçginli S.Breast cancer screening:what are the last changes? TAF Prev Med Bull 2011;10(2):193-200.
- 7. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı http://kanser.gov.tr/Dosya/tarama/meme.pdf(Access date:11.01.2015).
- 8. Smith RA, Cokkinides V, Brooks D, Saslow D, Brawley O.Cancer Screening in the United States, 2010: A review of current American Cancer Society guidelines and issues in cancer screening. CA Cancer J Clin2010;60:99-119.
- 9. Lechner L, Nooijer JD, Vries HD. Breast Self examination: longitudinal predictors of Intention and subsequent behaviour. European journal of cancer prevention. 2004; 13:1-8.
- 10. Champion VL. Breast self-examination: What now? Oncology Nursing Forum. 2003; 30(5): 723-24. 11. 2013-2018 Ulusal Kanser Kontrol Planı. kanser.gov.tr/Dosya/BilgiDokumanlari/raporlar/Ulusal_Kanser_Kontrol_Plani_2013_2018.pdf.
- 12. Canbulat N, Cingil D, Demirgöz M, Meşe M, Aksuoğlu A. Hemşirelerin meme kanseri ve tarama davranışlarına ilişkin sağlık inançları. KadınDoğum Dergisi 2006;5 (2):1060-83.
- 13. Aydın Avcı İ, Işıklı Z. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan ebe ve hemşirelerin kendi kendine meme muayenesi inaçları, Sağlık ve Toplum Dergisi 2006; 16:91-4.
- 14. Seçginli S, Nahcivan N. Breast Cancer Screening Belief Scale Among Turkish Women Cancer Nursing, 2004, 27 (4):287.
- 15. Champion,VL.Instrument development for health belief model constructs. Advance in Nursing Science, 1984; 6 (3): 73-85.
- 16. Gözüm S, Karayurt Ö, Aydın Avcı İ. Meme kanseri taramalarında champion sağlık inanç modeli ölçeğinin Türkçe uygulamalarına ilişkin sonuçlar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2004; 1(2):71-85.
- 17. Sim H L, Seah M, Tan S M. Breast cancer knowledge and screening practices: a survey of 1,000 Asian women Singapore MedJ 2009; 50 (2):132.
- 18. Akpınar Y.Y, Baykan Z, Naçar M, Gün İ. Çetinkaya F. Knowledge, attitude about breast cancer and practice of breast cancer screening among female healthcare professionals: a studyfromTurkey APJCP 12 2011; (11):3063-8.
- 19. Demirkıran F, Akdolun Baklaya N,Memis S, Türk G, Özvurmaz S, Tunçyürek P. How do nurses and teachers perform breast self-examination: are they reliable sources of information? BMC Public Health 2007; 7(96):1-8.
- 20. Bedük T, Şen S. Hemşirelerin kanserin erken tanısında kendi kendine yapılan meme muayenelerine ilişkin uygulamaları ve bu muayeneleri yapmama nedenleri. 3. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı1992; 448-55.
- 21. Kabalcıoğlu F, Kurçer MA, Şimşek Z, Karakoç Kaya Ö. Şanlıurfa il merkezinde görev yapan ebe ve hemşirelerin kendi kendine meme muayenesi yapma davranışları ve etkileyen faktörler. Hemşirelik Forumu 2005;1:31-6.
- 22. Karayurt Ö, Coşkun A, Cerit K. Hemşirelerin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesine ilişkin inançları ve uygulama durumu. Meme Sağlığı Dergisi 2008; 4(1):15-20.
- 23. Mahmoodi M, Montazeri A, Jarvandi S, Ebrahimi M, Haghighat S, Harirchi. I. Breast self examination: knowledge, attitudes and practices among female healthcare workers in Tahran, Iran, The Breast Journal 2002; 8:222-5.
- 24. Clarke D.E, Sandler S.E. Factors involved in nurses’ teaching breast self examiation. Cancer Nurs 1989; 12:41-6.
- 25. Chong P.N, Krishman M, Hong C.Y, Swah T.S. Knowledge andpractice of breast cancers creening among public health nurses in Singapore.Singapore Med J 2002; 43:509-16.
- 26. Lee E.H. Breast self examination performance among Korean nurses. Journal for Nurses in Staff Development 2003; 19:81-7.
- 27. Foxall M.J, Baron C.R, Houfek J. Ethnic differences in breast self examination practice and health beliefs. J Adv Nurs 1998; 27:419-28.
- 28. Nahcivan N, Seçginli S. Meme kanserinde erken tanıya yönelik tutum ve davranışlar: bir rehber olarak sağlık inanç modelinin kullanımı. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2003;7(1) s:33-8.
- 29. Çenesiz E, Atak N. Türkiye’de sağlık inanç modeli ile yapılmış araştırmaların değerlendirilmesi.TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007; 6(6):427-34.
- 30. Champion, VL. Instrument refinement for breast cancer screening behaviors. Nursing Researh. 1993; 42 (3): 139-43.
- 31. Altunkan H, Akın B, Ege E. 20-60 yaş arası kadınların kendi kendine meme muayenesi uygulama davranışları ve farkındalık düzeyleri. Meme Sağlığı Dergisi. 2008; 4(2):84-91.
- 32. Erbil N, Bölükbaş N.Breast cancer and breast self-examination according to a Turkish version of the Champion Health Belief Model Scale. Asian Pacific J Cancer Prev,2012;13(11),5823-5828.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Orijinal Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Haziran 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Ocak 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 12 Sayı: 2 |
Cited By
The Mammography Screening Ratios and and Factors Affecting to Get It Among Primary Care Health Providers
Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care
Oya Dirican
https://doi.org/10.21763/tjfmpc.616793
Sağlığın ve birinci basamak bakımın anlaşılmasına ve geliştirilmesine katkıda bulunacak yeni bilgilere sahip yazarların İngilizce veya Türkçe makaleleri memnuniyetle karşılanmaktadır.